Nu we ruim vier jaar in Zweden wonen, begin ik een klein beetje door te krijgen hoe het zit met het schoolsysteem hier. Een héél klein beetje.
Het begint al met de kinderopvang, meteen na de geboorte: de ouders mogen een jaar ouderschapsverlof onderling verdelen. Een onbetaald jaar kun je daarna ook nog opnemen, mocht je dat willen. Daarna gaan de ukken naar de ¨dagis¨, het kinderdagverblijf, tot ze vier, vijf jaar zijn, als de ouders weer aan het werk gaan. Gratis, want iedereen heeft recht op een plaatsje op de arbeidsmarkt, dus dan moet je je geen zorgen hoeven maken over een peperdure of overvolle creche. Als alleenstaande ouder al helemaal niet.
De ¨förskola¨, letterlijk vertaald voorschool, vergelijkbaar met de kleuterschool, komt daarna, maar is niet verplicht.
Pas in het kalenderjaar waarin je zeven jaar wordt, begint de leerplicht. Die breng je geheel door op de Grundskola, de basisschool. De leerplichtige leeftijd duurt 9 jaar, verdeeld over 3 jaar onderbouw, 3 jaar middenbouw, en 3 jaar bovenbouw. Men doet hier niet ingewikkeld met marges in verjaardagen tot ergens in oktober: iedereen die in een bepaald kalenderjaar jarig is, wisselt na de zomervakantie van klas.
Die drie jaar bovenbouw zijn ongeveer vergelijkbaar met de Nederlandse MAVO/VMBO (bestaan die nog?), want er worden alle mogelijke vakken gegeven: de talen, wiskunde, natuurkunde, psychologie, maar ook hout-en metaalbewerking, textielbewerken en koken. Je stelt je eigen vakkenpakket samen voor de schoolafsluiting, zeker wanneer je door wilt naar de ¨gymnasiskola¨, die op zich ook weer drie jaar duurt.
Een gymnasiskola is dus niet hetzelfde als het Nederlandse gymnasium. Wat wél hetzelfde is, is de globale richting die je kiest: techniek, kunst en cultuur, sociaal, etc. Er betaat bijvoorbeeld een bosbouwgymnasium. Of een dierengymnasium, waar je, afhankelijk van het niveau wat je kiest, wordt opgeleid tot dierenverzorger, hondentrimmer, of tot de voorbereiding op de diergeneeskundestudie aan de universiteit.
Die verschillende niveaus binnen elke richting zijn dus typisch voor het Zweedse systeem. verdeeld over je drie jaren kun je bijvoorbeeld ervoor kiezen om 4 tot 6 halve jaren wiskunde te doen, en dan nog weer onderverdeeld in 3 of 4 verschillende niveaus. Een aantal vakken, zoals Engels, zijn verplicht, maar hebben veel verschillende niveaus. Bij andere vakken, zoals Latijn, liggen de niveaus vast, maar kies je een groter of kleiner aantal cursussen.
Wanneer je weet wat je wilt, en op de Grundskola je sterke en zwakke vakken hebt ontdekt, is het relatief eenvoudig om je ideale richting en vakkenpakket samen te stellen. Een aantal vakken op hoger niveau, een aantal op het middelste niveau, en de rest als basiscursus. Veranderen van pakket en niveau is nog tot ver in je schoolloopbaan mogelijk, en Eva en Yuri hebben daar dan ook dankbaar gebruik van gemaakt.
De beroepsopleidingen en universiteiten hebben op hun beurt eisen betreffende het vakkenpakket, en betreffende de niveaus van de verschillende vakken die je gedaan en gehaald moet hebben. Eventuele ontbrekende delen kun je in losstaande cursussen bijspijkeren. Voor Eva zal dat niet aan de orde zijn, die heeft nu haar International Bacchalaureat, en gezien de resultaten van de landelijke toetsen kan ze als ze straks haar diploma heeft direct instromen in de universiteit van Jönköping. Voor Yuri wordt het misschien een extra cursus, misschien twee. Maar die heeft nog een jaar te gaan.
Veel jongelui combineren zulke losse cursussen met een jaartje werken - dat scheelt weer in de studielening. Tot en met de gymnasiskola hoef je je niet al te veel zorgen te maken over de kosten van de school: die is namelijk gratis, en ook de boeken en de laptop krijg je van de school te leen. Dit in het kader van gelijke rechten voor iedereen. Ik geloof zelfs, dat de universiteiten geen collegegeld vragen.
Het klinkt allemaal behoorlijk utopisch, maar er zitten uiteraard hier en daar wel wat haken en ogen aan. Daarover later meer!
Geen opmerkingen:
Een reactie posten